به نقل از «فرارو»

قرائت جدید از دینداری

تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۹۹۹۵۰

عبدالجواد موسوی، شاعر و روزنامه‌نگار در هم‌میهن نوشت: هفته پیش با خانواده رفتیم دریا. ساحل فرح‌آباد ساری. هوا طوفانی بود و مشتی آدم بی‌عقل به‌رغم آن‌همه هشداری که مدام از بلندگو‌ها پخش می‌شد و سوت‌های ممتد نجات‌غریق‌ها، اصرار داشتند که در دریا شنا کنند. دلم گرفت از آن‌همه لجاجت و اصرار به نابودکردن خودشان.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر خانواده نداشتند دلم می‌خواست در دم غرق شوند و خودشان و خلقی را از زحمت تحمل وجود نامبارک‌شان برهانند.

چشم از دریا برداشتم و دقت‌کردم در بنر‌های بی‌شمار تبلیغاتی تا ببینم حضرات در جهت کارِ فرهنگی چقدر تلاش کرده‌اند برای رام‌کردن چنین موجوداتی. یکی، دو بنرِ باری‌به‌هرجهت دیدم که درنهایت بی‌سلیقگی، عاشقان شیرجه‌زدن در دریای خزر را نصیحت می‌کرد که چنین مکنید و چنان. اما چیزی که در عوض فراوان بود، توصیه‌هایی بود در حفظ حجاب خواهران. خوب که دقت کردم، دیدم اصلاً ۹۹ درصد و خورده‌ای از پارچه‌ها و بنر‌ها در همین راستاست! از حدیث، آیه، روایت و شعر گرفته تا هشدار‌های انتظامی. همه‌وهمه هم مبنی بر اینکه خواهرم حجابت را رعایت کن و حفظ شئونات بفرما. با خودم گفتم اگر کسی ایرانی نباشد و به اینجا بیاید و از قضا عربی یا فارسی بداند و چشمش به این‌ها بیفتد، پیش خودش چه فکری می‌کند؟ با خودش نمی‌گوید این چه دین و آئینی است که فقط‌وفقط به فکر حجاب بانوان است؟ یعنی ۱۲۴ هزار پیغمبر آمده‌اند تا به انسان بگویند- آن هم نه به همه انسان‌ها بلکه به نیمی از انسان‌ها- حجابت را رعایت کن؟ همین؟ جدی می‌پرسم: فقط همین؟

به خداوندی خدا به‌جای فرستادن هنرپیشه‌ها و سلبریتی‌ها نزد روانشناس، این موجودات را باید فرستاد پیش روان‌پزشک، روان‌شناس، متخصص اعصاب و روان و مشاور مسائل جنسی تا تکلیف‌شان مشخص شود. دست‌کم تا بیماری ویژه آن‌ها تشخیص داده شود، نسخه‌ای تجویز کنند که این موجودات در مصادر مهم مملکتی به‌ویژه فرهنگی تصمیم‌گیرنده نباشند. چه گیری کرده‌ایم ما از دست این پدیده‌های شگفت خلقت! برادر من! خواهر من! اگر شما ۲۴ ساعت به هیچ‌چیز دیگری جز سر و روی و موی خانم‌ها نمی‌اندیشی، باورکن همه مثل تو نیستند. تو خانه‌ات ابری است و فکر می‌کنی یکسره روی زمین ابری است. نه به خدا. نه به پیر. نه به پیغمبر. حتی اگر همه اطرافیان شما این‌شکلی باشند دلیل نمی‌شود که خدا و پیغمبر هم مثل شما و اطرافیان‌تان باشند. این چه تصویری است که از دین و آئین به خورد خلق‌الله می‌دهید؟

همه آن‌ها که ادبیات دینی قبل از انقلاب را به خاطر دارند، خوب می‌دانند که به‌دلیل مبارزه با رژیم وقت، آن بخش‌های انقلابی و عدالت‌خواهانه و ظلم‌ستیزانه دین پُررنگ شد. ابوذر به‌عنوان یک مسلمان انقلابی الگوی بسیاری از جوانان انقلابی و دانشگاهی معرفی شد و العدل اساس‌الملک بنای دیانت قرار گرفت. در سال‌های اول انقلاب هم «الملک یبقی مع الفکر و لا یبقی مع‌الظلم» مدام ازسوی رسانه‌ها و منبری‌ها تکرار می‌شد. البته سال‌ها بعد خیلی از منتقدان این گزینش‌های ابزاری را خلاف آموزه‌های دینی معرفی کردند و گفتند، استفاده ابزاری از دین صرفاً جهت پیشبرد مقاصد سیاسی و انقلابی درنهایت نتیجه خوبی نخواهد داشت. منتهی الان ازآن‌همه حدیث، آیه و توصیه‌های اخلاقی رسیده‌ایم به حجاب زنان. همین و لاغیر. تقلیل‌دادن دین و آئین آن‌هم دین و آئینی که دعوی نجات بشریت را دارد به روسری زنان، تنها از نوابغی، چون ما بر می‌آید. یعنی همان‌چیزی که مرحوم شریعتی می‌گفت: مذهب علیه مذهب.

آن قرائت از مذهب در قبل از انقلاب حداقل حسن‌اش این بود که بسیاری از جوانان را که سر پُرشوری داشتند و در پی آزادی و عدالت بودند، به سمت خویش جذب می‌کرد. تعداد آن جوانان هم، کم نبود. نه‌تن‌ها در ایران که در همه‌جای دنیا عدالت و آزادی برای مردم به‌ویژه جوانان شعار‌هایی جذاب و دلربا بودند. مبلغان اسلام انقلابی معتقد بودند که چه‌بهتر مردم به‌ویژه جوانان آن شعار‌ها را در دینی که ما به آن‌ها معرفی کنیم، پیدا کنند. اما آیا امروزه اوضاع بر همان منوال است؟ یعنی مردم همه مسئله‌شان خلاصه‌شده در حجاب خانم‌ها و ما به آن‌ها می‌گوییم بفرمایید این هم دستورالعملی که مشکل شما را حل می‌کند؟

اگر کسی از این حرف‌ها استنباط کند که فلانی طرفدار ولنگاری و این‌حرف‌هاست، مشکل خود اوست. هرکس نیمچه‌عقلی داشته باشد، می‌فهمد منظور و مقصود صاحب این قلم چیست. آن‌کس هم که نمی‌فهمد یا با خودش قرار گذاشته نفهمد، بهتر است به سخن خواجه مراجعه کند که فرمود: مدعی گر نکند فهم سخن، گو سر و خشت.

منبع: فرارو

کلیدواژه: حجاب دین قیمت طلا و ارز قیمت موبایل

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۹۹۹۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هر صبح و شام در آستانه مقدسه رضوی قرآن تلاوت نمایند / نگاهی به شواهد تاریخی درباره پیشینه قرائت قرآن در حرم مطهر امام رضا(ع)

پنجشنبه گذشته به رسم دیرینه، جلسات سنتی قرآن کریم در یکی از شبستان‌های مسجد گوهرشاد در قالب برنامه دارالحفاظ آغاز شد. در این جلسه که ساعت 4 صبح پنجشنبه 6اردیبهشت در مسجد گوهرشاد برگزار شد استاد سیدمرتضی سادات فاطمی به عنوان پیشکسوت و صدرالحفاظ آستان قدس رضوی دعوت شد تا استاد این جلسه سنتی قرآنی در حرم مطهر رضوی باشد. قرار زیبایی که بناست با حضور سایر اساتید پیشکسوت تکرار شود. به این بهانه مروری بر پیشینه برنامه‌های قرآنی حرم مطهر رضوی داریم.

قرائت قرآن در جوار بارگاه علی بن موسی‌الرضا(ع) سنتی به قدمت این صحن و سراست. نشان آن، قدیمی‌ترین قرآن وقفی این آستان است. سنتی که طی قرن‌ها به مرور شکل گرفت و به شکل مراسمی آیینی قد کشید. نشان به این نشان که در دوره صفوی حفاظ حرم مطهر دارای جایگاه ویژه‌ای بودند و واقفان برای پایداری سنت تلاوت در حرم علی بن موسی الرضا(ع) وقف‌های متعدد داشتند. یکی از این وقف‌ها مربوط به خواجه علاءالدین حاجی در عهد شاه طهماسب اول صفوی است که به تاریخ 993 قمری وقف  و بخشی از درآمد آن صرف تأمین هزینه تلاوت قرآن در حرم مطهر شده تا حفاظ هر صبح و شام در روضه متبرکه، قرآن تلاوت کنند. سنتی دیرین که تا امروز ادامه دارد. کافی است سحرگاه به نیت زیارت به حرم مطهر رفته و پس از عرض ارادت، سری به مسجد گوهرشاد بزنید تا قاریان را نشسته به احترام ببینید و نوای ملکوتی قرآن را بشنوید که بر بال‌های ملائک تا آسمان می‌رود.

سنتی که از آغاز بود

قرائت قرآن در اماکن مقدس توصیه پسندیده‌ای است که در مزارات سرزمین‌های اسلامی از آغاز اسلام برقرار بوده است. با شکل‌گیری مشهدالرضا(ع) در قرن سوم هجری و حضور زائران بر گرد مرقد مطهر علی بن موسی‌الرضا(ع) قرائت قرآن نیز رایج بوده است. به نوشته مؤلف عیون اخبارالرضا(ع)، در قرن چهارم هجری زائران در کنار مرقد امام رضا(ع) قرآن تلاوت می‌کردند. ابن‌بابویه با واسطه از ابوعلی محمد بن معاذ و به نقل از ابوعمر و محمد بن عبدالله حاکم نوغان می‌نویسد: «مسافری از ری که نامه‌ای از بعضی سلاطین حمیر برای نصربن احمد امیر بخارا داشت، به زیارت حرم آمده، شب را در حرم به سر برد و بعد از نماز شروع به خواندن قرآن کرد».

قرآن‌های موجود در موزه آستان قدس رضوی با قدمت هزارساله خود شاهدی دیگر بر این ماجرا هستند. قدیمی‌ترین قرآن وقفی به شماره 3004 که به خط کوفی بر پوست آهو نوشته شده، متعلق به ابوالقاسم علی بن ناصرالدوله ابی‌الحسن محمد بن ابراهیم سیمجور است که به سال 363 وقف شده است. به جز این، دو قرآن دیگر نیز یکی وقف سلطان محمود غزنوی به تاریخ 393 قمری و دیگری مربوط به ابوالبرکات که در رمضان 421 قمری وقف شده است. غیر از تاریخ، نکته دیگری که در وقف‌نامه این قرآن آمده و از نظر اثبات تلاوت قرآن در این آستان دارای اهمیت است، تصریح به عدم خروج قرآن از حرم است. گفته می‌شود  با گسترش این صحن و سرا و رونق مشهدالرضا(ع) به موازات توجه به خدمات رفاهی برای زائران، در خصوص نیازهای عبادی و زیارتی آن‌ها نیز اندیشه می‌شده است. اما در این مورد تا قرن نهم هجری سندی در دست نیست و نخستین و قدیمی‌ترین خبر در این خصوص متعلق به برگزاری آیین قرائت قرآن در حرم  مطهر به گزارش فضل‌االله روزبهان خنجی است که در شرح سفر زیارتی محمد خان شیبانی به مشهد، در وصف مراسم قرائت قرآن حفاظ نوشته است: «...و اشارت علیه سانح شد که حفاظ در بیرون قبه قرائت قرآن نمایند و فرمودند مکروه است در پایین قبر قرآن خوانند و تأکید نمودند که «... باید بعد از این، حفاظ مرقد مقدس رضوی در بیرون قبه تلاوت نمایند؛ به رعایت ادب اقرب است». سپس مولانا حافظ جامی، غزلی ترکی در هشت بیت در منقبت امام رضا(ع) با رخصت همایونی قرائت کرد و آن گاه حدیثی قدسی به اسناد مسلسل، به روایت حضرت رضا(ع) قرائت و ترجمه شد و همگان فیض بردند».

با مرور این شرح به جزئیات مهمی در خصوص مراسم قرائت در حرم مطهر رضوی می‌رسیم. نخست اینکه مراسمی اینچنین دارای سابقه بوده‌ و در پایین پای حضرت اجرا می‌شده‌ و پس از این زمان به مکانی دیگری منتقل شده‌است. جز این می‌توان درباره تشریفات مراسم نتایجی گرفت، مانند اینکه در پایان تلاوت قرآن، برنامه‌های دیگری مانند سخنرانی و شعرسرایی برقرار بوده و همچنین شرح احادیث انجام می‌شده است. اشعار و احادیثی که بعدها منشآت خواجه نصیر طوسی و مدایح دوازده امام جای آن را گرفت.

دارالحفاظ، رواقی برای حفاظ حرم مطهر

دیگر خبری که از قرن نهم می‌تواند در خصوص سنت تلاوت قرآن در حرم مطهر رضوی ذکر کرد، وجود رواق دارالحفاظ در حرم مطهر است. رواقی که گفته می‌شود به دست گوهرشاد بیگم در اوایل قرن نهم هجری ساخته شده و نامش را از حفاظ قرآن کریم حرم مطهر دارد. گفته می‌شود وجود این رواق و نامش نشان‌دهنده این است که مراسمی اینچنینی در عهد تیموریان و حتی در قرن هشتم نیز مرسوم بوده و به همین دلیل مکانی ویژه برای آن ساخته و تدارک دیده‌اند. دیگر شاهد و سند ماجرا نشان مصدری حافظ مسجد جامع گوهرشاد است که سلطان حسین میرزای بایقرا به نام خواجه حافظ حسینعلی (که از حافظان و قاریان بزرگ آن دوره خوراسان بوده) صادر کرده است و به موجب این حکم، او ریاست حفاظ بیت‌المغفره و مسجد جامع گوهرشاد را عهده‌دار شده است. برای فهم بیشتر از این سنت باید در تاریخ جلوتر بیاییم تا به عهد صفوی برسیم. در این دوره به خاطر وقف‌نامه‌هایی که عواید آن به این مراسم اختصاص یافته و همچنین اسنادی که درزمینه مواجب حفاظ و شرح هزینه برگزاری مراسم وجود دارد می‌توان به اصطلاحات مربوط به این مراسم رسید. اصطلاحاتی مانند صدرالحفاظ، حافظ، سلطان القراء و صدر القراء که به جایگاه و اهمیت حافظان قرآن و این مراسم در عهد صفوی اشاره دارد. گفته می‌شود حفاظ در عهد صفوی زیر نظر خادم‌باشی و همچنین سرکشیک که متولی این مراسم بود، خدمت می‌کردند. براساس این وقف‌نامه‌ها حفاظ در دو دسته «حفاظ بالاسرمبارک» و «حفاظ حرم مطهر» زیر نظر مسئولان به تلاوت قرآن و ادعیه می‌پرداختند. شرح این وقف‌نامه‌ها مفصل است و در مجالی دیگر به آن خواهیم پرداخت.

آزاده خلیلی